Τι κάνει, πώς είναι, πού πάει, που περπατάει, τι ονειρεύεται (με τα μάτια κλειστά, ανοιχτά), γιατί ακόμη ανεβαίνει στη σκηνή υποδυόμενη δύο ώρες κάποια που δεν είναι (ή μήπως είναι λίγο κι από αυτήν;), τι φοβάται.
Μια συνάντηση με αφορμή την παράσταση «Κατάδικος μου». Στο θέατρο «Διάνα».
Τρεις συγγραφείς: Η Σάρα Γανωτή, ο Νίκος Σταυρακούδης – που συνυπέγραφαν και το σενάριο της τηλεοπτικής σειράς «Εργαζόμενη Γυναίκα»- εσύ. Πώς είναι από τεχνικής άποψης, στην «κουζίνα του συγγραφέα», τρεις σκέψεις μαζί;
Ε.Ρ.: Περίεργο. Δημιουργικό βεβαίως, τρεις ματιές, τρεις ψυχές, αλλά λίγο χαοτικό στη διαδικασία του. Ίσως γι αυτό πήρε οκτώ μήνες η όλη υπόθεση. Η έντονη επιθυμία το έκανε εφικτό. Κάποια στιγμή γράφαμε και οι τρεις μαζί. Μετά δοκιμάσαμε να γράφουν οι δυό τους –όπως είχαν συνηθίσει- κι εγώ μόνη. Συναντιόμαστε όταν έμπαινε και από τους τρεις η σκέψη της επόμενης σκηνής. Αν καταφέρεις να αποκόψεις τον εγωισμό του «εγώ γράφω» και δεις το «εμείς», οι ιδέες είναι πιο πλούσιες και οι στροφές που μπορεί να πάρει μια ιστορία πιο ενδιαφέρουσες.
Περί ιδιοκτησίας και καταδίκης.
Ε.Ρ.: «Ο κατάδικος μου» δεν έχει να κάνει τόσο με την ιδιοκτησία όσο με τον έλεγχο. Σε ελέγχω άρα μου ανήκεις. Δεν έχει να κάνει με ένα σπίτι που μοιράζεται. Στην περίπτωση μας είναι ρατσισμός και έλεγχος. Και είναι εμπνευσμένο σε πολύ μεγάλο βαθμό από ό,τι συμβαίνει γύρω μας.
Ε.Ρ.: «Ο κατάδικος μου» δεν έχει να κάνει τόσο με την ιδιοκτησία όσο με τον έλεγχο. Σε ελέγχω άρα μου ανήκεις. Δεν έχει να κάνει με ένα σπίτι που μοιράζεται. Στην περίπτωση μας είναι ρατσισμός και έλεγχος. Και είναι εμπνευσμένο σε πολύ μεγάλο βαθμό από ό,τι συμβαίνει γύρω μας.
Ένας είναι ο κατάδικος της ιστορίας, ή καθένας είναι κατάδικος κάποιου άλλου;
Ε.Ρ.: Καθένας είναι έρμαιο της ανάγκης να ανήκει κάπου, μιας ανάγκης που τον καταδικάζει, έτσι κι αλλιώς, στη μη ελευθερία. Η ανάγκη να ανήκεις κάπου σε καταδικάζει. Είτε πρόκειται για την Ευρωπαϊκή Ένωση, για ένα φορέα, μια ιδέα, είτε για έναν άνθρωπο. Η ανάγκη σε κάνει κατάδικο και με τη θετική και με την αρνητική έννοια. Από την άλλη, αν δεν είσαι κάπου κατάδικος δεν αφοσιώνεσαι. Έχω αισθανθεί πολλές φορές κατάδικος του θεάτρου. Όμως είναι επιλογή. Το να είσαι καταδικασμένος σε ένα δημιουργικό χώρο είναι καλό. Το να είσαι κατάδικος σε χώρους από τους οποίους δεν απορρέει δημιουργία είναι άγριο. Μόνο εξάρτηση δημιουργεί.
Ε.Ρ.: Καθένας είναι έρμαιο της ανάγκης να ανήκει κάπου, μιας ανάγκης που τον καταδικάζει, έτσι κι αλλιώς, στη μη ελευθερία. Η ανάγκη να ανήκεις κάπου σε καταδικάζει. Είτε πρόκειται για την Ευρωπαϊκή Ένωση, για ένα φορέα, μια ιδέα, είτε για έναν άνθρωπο. Η ανάγκη σε κάνει κατάδικο και με τη θετική και με την αρνητική έννοια. Από την άλλη, αν δεν είσαι κάπου κατάδικος δεν αφοσιώνεσαι. Έχω αισθανθεί πολλές φορές κατάδικος του θεάτρου. Όμως είναι επιλογή. Το να είσαι καταδικασμένος σε ένα δημιουργικό χώρο είναι καλό. Το να είσαι κατάδικος σε χώρους από τους οποίους δεν απορρέει δημιουργία είναι άγριο. Μόνο εξάρτηση δημιουργεί.
Έχεις κάνει καταμέτρηση των φόβων σου; Ποιός είναι ο μεγαλύτερος, ο πιό φοβιστικός;
Ε.Ρ.: Ο ίδιος ο φόβος. Το να φοβάσαι το φόβο. Μέχρι μια ηλικία ο φόβος δεν σου χτυπάει την πόρτα ή σου χτυπάει, αλλά εσύ στέκεσαι αμέριμνος. Δεν ξέρεις ότι αυτό που χτυπάει την πόρτα είναι ο φόβος. Όταν τον γνωρίσεις φοβάσαι τον ίδιο το φόβο. Στα πάντα.
Ε.Ρ.: Ο ίδιος ο φόβος. Το να φοβάσαι το φόβο. Μέχρι μια ηλικία ο φόβος δεν σου χτυπάει την πόρτα ή σου χτυπάει, αλλά εσύ στέκεσαι αμέριμνος. Δεν ξέρεις ότι αυτό που χτυπάει την πόρτα είναι ο φόβος. Όταν τον γνωρίσεις φοβάσαι τον ίδιο το φόβο. Στα πάντα.
Άρα η ερώτηση, εάν κάθε φόβος έχει το δικό του αντίδοτο, εάν υπάρχει διαφορετικό αντίδοτο για κάθε φόβο, δεν έχει νόημα…
Ε.Ρ.: Ένα ευρέως φάσματος φάρμακο είναι το χιούμορ. Η «ευρεία» ιατρική ίσως είναι λίγο passe, αλλά το χιούμορ και ο αυτοσαρκασμός βοηθούν πάρα πολύ.
Ε.Ρ.: Ένα ευρέως φάσματος φάρμακο είναι το χιούμορ. Η «ευρεία» ιατρική ίσως είναι λίγο passe, αλλά το χιούμορ και ο αυτοσαρκασμός βοηθούν πάρα πολύ.
Και οι άνθρωποι που δεν έχουν το χιούμορ στο κύτταρο τους, που ξέρουν το φαρμακάκι, αλλά αδυνατούν, μόνο να το προμηθευτούν μπορούν, τι κάνουν; Όλο έξω θα’ ναι, να ψάχνουν τη δόση τους;
Ε.Ρ.: Ούτε ’γω ξέρω πώς είναι όταν δεν το γεννάς. Μπορώ όμως να καταλάβω πώς είναι όταν βουλιάξεις. Όταν βουλιάξεις στη μαυρίλα, ένα άλλο αντίδοτο είναι να σιχαθείς τον εαυτό σου. Οπότε μοιραία αναγκάζεσαι. Να κάνεις κάτι. Η επιβίωση έχει μοναδικούς τρόπους να μηχανεύεται. Η αρρώστια έχει ένα τρόπο να σε τραβάει προς τα κάτω και η επιβίωση έχει τον δικό της τρόπο. Σαν τη φυγόκεντρο και την κεντρομόλο. Σε τραβάει προς το κέντρο, σα να σου λέει, εδώ, βουλιάζεις, τώρα, και την ώρα της δίνης, μέσα στον ίδιο σου τον οργανισμό, υπάρχει η δύναμη να βγεις. Εκείνη την ώρα είναι ζήτημα ισορροπιών. Να μην υπερτερήσει η προς τα κάτω δύναμη, που σε τραβάει στο πηγάδι.
Ε.Ρ.: Ούτε ’γω ξέρω πώς είναι όταν δεν το γεννάς. Μπορώ όμως να καταλάβω πώς είναι όταν βουλιάξεις. Όταν βουλιάξεις στη μαυρίλα, ένα άλλο αντίδοτο είναι να σιχαθείς τον εαυτό σου. Οπότε μοιραία αναγκάζεσαι. Να κάνεις κάτι. Η επιβίωση έχει μοναδικούς τρόπους να μηχανεύεται. Η αρρώστια έχει ένα τρόπο να σε τραβάει προς τα κάτω και η επιβίωση έχει τον δικό της τρόπο. Σαν τη φυγόκεντρο και την κεντρομόλο. Σε τραβάει προς το κέντρο, σα να σου λέει, εδώ, βουλιάζεις, τώρα, και την ώρα της δίνης, μέσα στον ίδιο σου τον οργανισμό, υπάρχει η δύναμη να βγεις. Εκείνη την ώρα είναι ζήτημα ισορροπιών. Να μην υπερτερήσει η προς τα κάτω δύναμη, που σε τραβάει στο πηγάδι.
Όταν φτάσεις όμως να σιχαθείς τον εαυτό σου δεν επέρχεται μέσα σου μία διάσπαση, ένας χωρισμός;
Ε.Ρ.: Όχι, εκεί αρχίζει η φάση που λέω «νεκρή ζώνη». Η απάθεια. Μπορεί να είναι μια καλή αρχή η απάθεια.
Ε.Ρ.: Όχι, εκεί αρχίζει η φάση που λέω «νεκρή ζώνη». Η απάθεια. Μπορεί να είναι μια καλή αρχή η απάθεια.
Είναι κλισέ, αλλά πώς είναι η κόλαση; Ο παράδεισος;
Ε.Ρ.: Στο μυαλό. Αυτή είναι και η καταδίκη μας. Όλα εμείς τα κουβαλάμε. Ασθένειες, γιατρικά, πάνω μας είναι. Κι αυτό είναι και βαθιά αισιόδοξο. Ούτε πρέπει να περιμένουμε τους άλλους να μας λύσουν τα θέματα. Η γιατρειά είναι μέσα μας. Απλώς, το κακό έχει πάντα μεγαλύτερη δύναμη. Ακόμη και στον τρόπο ενημέρωσης, το κακό τραβάει.
Ε.Ρ.: Στο μυαλό. Αυτή είναι και η καταδίκη μας. Όλα εμείς τα κουβαλάμε. Ασθένειες, γιατρικά, πάνω μας είναι. Κι αυτό είναι και βαθιά αισιόδοξο. Ούτε πρέπει να περιμένουμε τους άλλους να μας λύσουν τα θέματα. Η γιατρειά είναι μέσα μας. Απλώς, το κακό έχει πάντα μεγαλύτερη δύναμη. Ακόμη και στον τρόπο ενημέρωσης, το κακό τραβάει.
Λίγο βιβλική άποψη…
Ε.Ρ.: Εάν δεις τι μαγνητίζει, το κακό υπερτερεί. Είναι εμπειρική, δεν είναι βιβλική. Ανάμεσα σε μία φωτογραφία ευτυχίας και μία φωτογραφία δυστυχίας, η δεύτερη σε μαγνητίζει. Το κακό. Ίσως επειδή είναι αυτό που δεν θα θελες να σου συμβεί.
Ε.Ρ.: Εάν δεις τι μαγνητίζει, το κακό υπερτερεί. Είναι εμπειρική, δεν είναι βιβλική. Ανάμεσα σε μία φωτογραφία ευτυχίας και μία φωτογραφία δυστυχίας, η δεύτερη σε μαγνητίζει. Το κακό. Ίσως επειδή είναι αυτό που δεν θα θελες να σου συμβεί.
Ο φασισμός της ευτυχίας; Ότι πρέπει οπωσδήποτε να είμαστε όλοι καλά;
Ε.Ρ.: Το περάσαμε κι αυτό. Το «θετική ενέργεια» και «feel good». Ψυχαναγκασμός ήταν. Βέβαια, από το φασισμό της δυστυχίας, το προτιμώ.
Ε.Ρ.: Το περάσαμε κι αυτό. Το «θετική ενέργεια» και «feel good». Ψυχαναγκασμός ήταν. Βέβαια, από το φασισμό της δυστυχίας, το προτιμώ.
Γιατί κάνεις θέατρο, Ελένη;
Ε.Ρ.: Έλα ντε… Νομίζω ότι εάν δεν έκανα θα είχα πιάσει μια πτέρυγα σε ψυχιατρικό ίδρυμα. Μόνη μου… Για τη σωτηρία της ψυχής. Για την επικοινωνία. Για το «μαζί». Για να μην περνάει κανείς μόνος του ό,τι περνάει. Το φετινό «μαζί» έχει ιδιαίτερη σημασία. Παραπάνω. Γιατί ήταν από το υστέρημα του καθενός και επιπλέον, είχε μια απελπισία. Δεν ήταν απλά, πηγαίνουμε και βλέπουμε μια παράσταση στη λογική της βιτρίνας. Ήταν η στιγμή μετά. Στο καμαρίνι. Η αίσθηση ότι μπαίνουμε κάπου. Ξεκινάει το έργο και η πρώτη ατάκα μου είναι, μου ανοίξανε το σπίτι. Και από κάτω, ακούω είτε αναστεναγμούς, είτε, κουβέντες όπως, δεν είσαι η μόνη … Αυτό το «μαζί», η αίσθηση «δεν είμαι μόνος», η αλληλεγγύη, είναι ένα επίσης, καλό φάρμακο.
Ε.Ρ.: Έλα ντε… Νομίζω ότι εάν δεν έκανα θα είχα πιάσει μια πτέρυγα σε ψυχιατρικό ίδρυμα. Μόνη μου… Για τη σωτηρία της ψυχής. Για την επικοινωνία. Για το «μαζί». Για να μην περνάει κανείς μόνος του ό,τι περνάει. Το φετινό «μαζί» έχει ιδιαίτερη σημασία. Παραπάνω. Γιατί ήταν από το υστέρημα του καθενός και επιπλέον, είχε μια απελπισία. Δεν ήταν απλά, πηγαίνουμε και βλέπουμε μια παράσταση στη λογική της βιτρίνας. Ήταν η στιγμή μετά. Στο καμαρίνι. Η αίσθηση ότι μπαίνουμε κάπου. Ξεκινάει το έργο και η πρώτη ατάκα μου είναι, μου ανοίξανε το σπίτι. Και από κάτω, ακούω είτε αναστεναγμούς, είτε, κουβέντες όπως, δεν είσαι η μόνη … Αυτό το «μαζί», η αίσθηση «δεν είμαι μόνος», η αλληλεγγύη, είναι ένα επίσης, καλό φάρμακο.
Σαν «Πριν το τέλος» που λέει ο Βασίλης «… μια φορά μου χες πει, δε μπορεί θα το νιώσαμε κι άλλοι» …
Ε.Ρ.: Ναι…
Ε.Ρ.: Ναι…
Διάβασα ότι ο Ορφέας Αυγουστίδης έκανε μαθήματα ιρανικών για τις ανάγκες του έργου.
Ε.Ρ.: Ένας νεαρός Ιρανός έκανε τα μαθήματα Όταν τον ρωτήσαμε, πώς θα έλεγες στα ιρανικά, ένα αυτοκίνητο έπεσε πάνω μου με χίλια, η απάντηση ήταν, αυτός κατέστρεψε πάνω μου. Περισσότερο από τη μετάφραση, έχει ενδιαφέρον η προσέγγιση. Ο τρόπος που ένα νόημα, μία πράξη συλλαμβάνεται σε μια διαφορετική γλώσσα, μια άλλη κουλτούρα.
Ε.Ρ.: Ένας νεαρός Ιρανός έκανε τα μαθήματα Όταν τον ρωτήσαμε, πώς θα έλεγες στα ιρανικά, ένα αυτοκίνητο έπεσε πάνω μου με χίλια, η απάντηση ήταν, αυτός κατέστρεψε πάνω μου. Περισσότερο από τη μετάφραση, έχει ενδιαφέρον η προσέγγιση. Ο τρόπος που ένα νόημα, μία πράξη συλλαμβάνεται σε μια διαφορετική γλώσσα, μια άλλη κουλτούρα.
Το σύνθημα διεθνούς υποστήριξης «είμαστε όλοι Έλληνες»;
Ε.Ρ.: Με θλίβει λίγο. Γιατί ο τρόπος που χρησιμοποιείται είναι ότι σε κάποια συνθήκη όλοι μπορούμε να βρεθούμε εξαθλιωμένοι. Είμαστε περήφανος λαός και μας πονάει.
Ε.Ρ.: Με θλίβει λίγο. Γιατί ο τρόπος που χρησιμοποιείται είναι ότι σε κάποια συνθήκη όλοι μπορούμε να βρεθούμε εξαθλιωμένοι. Είμαστε περήφανος λαός και μας πονάει.
Στο δίλημμα «Μνημόνιο ή θάνατος» τι απαντάς;
Ε.Ρ.: Δεν ήταν δίλημμα, ήταν … μονόλημμα. Ήταν «θάνατος ή θάνατος», ποιόν θάνατο να διαλέξω. Οι δύο επιλογές ήταν αν θα κόψεις τα τέσσερα δάχτυλα ή τα πέντε. Τα στενά διλήμματα παύουν να είναι διλήμματα, γίνονται αδιέξοδα.
Ε.Ρ.: Δεν ήταν δίλημμα, ήταν … μονόλημμα. Ήταν «θάνατος ή θάνατος», ποιόν θάνατο να διαλέξω. Οι δύο επιλογές ήταν αν θα κόψεις τα τέσσερα δάχτυλα ή τα πέντε. Τα στενά διλήμματα παύουν να είναι διλήμματα, γίνονται αδιέξοδα.
Ο έρωτας, με την ευρύτερη έννοια, της αγάπης για τη ζωή, μπορεί να έχει θέση σε ένα κόσμο διαλυμένο;
Ε.Ρ.: Τώρα περισσότερο από ποτέ. Είναι καθαρή ενέργεια. Κι ίσως μόνη λύση. Μια σταγόνα ζωής….
Ε.Ρ.: Τώρα περισσότερο από ποτέ. Είναι καθαρή ενέργεια. Κι ίσως μόνη λύση. Μια σταγόνα ζωής….
Συνέντευξη στο paspandou.gr
0 comments:
Post a Comment